တၢ်အဲၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဒိၣ်ကတၢၢ်
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် သံကွၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ပှ့ၤဝဲဒၣ်သရိာ်အပျိာ်တခါလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်စူးကါ ကစၢ်ယွၤ အစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ် အဂ့ၤကတၢၢ်နီၢ်နီၢ်ဧါ. တၢ်မ့ၢ်လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိန့ၣ် တဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်ပှ့ၤသရိာ်အပျိာ်ဘၣ်ဧါ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် စံးဆၢဝဲဒၣ်လၢ စ့ပာ်ဖှိၣ်အံၤ အိၣ်ဟဲလၢ ပှၤမၤဘူၣ်တၢ်ဖိတဖၣ်အဃိ, အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်စူးကါအီၤ ဒ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဘၣ်သးအသိးန့ၣ်လီၤ. “တကးဒံးဘၣ်န့ၣ်” စံးကတိၤဟ့ၣ်ဒိဝဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤ ဖျါဖဲယိၤ ၁၂:၈ အပူၤ, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးသုတထံၣ်ဃီလီၤ” န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ အတဘၣ်ထွဲလိာ်သးအပူၤ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ဃ့ကညးက့ၤတၢ်ချ့ချ့န့ၣ်ဒီး, လၢယသးပူၤယဆိကမိၣ်ထီၣ်ယဲန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အဲၣ်ဒိးစံးကတိၤဝဲဒၣ်လၢတၢ်အိၣ်အသးမနုၤတမံၤအဖီခိၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး သံ ဃုသီ အနံၤန့ၣ်, ပိာ်မုၣ်တဂၤ ဖှူ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအခီၣ်လၢ တၢ်နၢမူ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်, ဒီးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် တဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအဃိ, စံးဝဲဒၣ် "သိနၢမူအံၤ ဘၣ်မနုၤလၢပှၤတဆါကွံာ်.., ဒီးဟ့ၣ်လီၤလၢပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိန့ၣ်လဲၣ်" လီၤ. ယိၤ ၁၂:၈ န့ၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး…
လုၢ်လၢ်တဖၣ်ဒီးသးစီဆှံကစၢ်
မ့ၢ်နဒိၣ်ထီၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်ကဝီၤအံၤန့ၣ်ဧါ. မ့ၢ်လၢတၢ်မၤကဆှဲကဆှီမဲ အတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ် အိၣ်ဒံးဝဲလၢ ယကိာ်ပူၤအဃိ, ယကစံးဆၢ ယမဲကသံၣ်သရၣ်အတၢ်သံကွၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ကီခဲဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒုးသ့ၣ်ညါယၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ပဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤ, မ့ၢ်ဝ့ၢ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်လၢ အထၢနုာ် ဖလူၣ်အိၣ်ရဲး (Fluoride) ဆူ ကမျၢၢ်အထံအီအပူၤ ဖဲ ၁၉၄၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကဒီဒၣ် မဲအပူၤဟိတဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်ကမၤအီၤန့ၣ် တလိၣ်တၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဘၣ်- ထံ ၁ လံၣ်ထၣ် (1 liter) အဂီၢ်, ကဘၣ်တ့ၢ်နုာ် ဖလူၣ်အိၣ်ရဲး ထဲဒၣ် ၀.၇ မံၣ်လံၣ်ကရဲၣ် (fluoride 0.7 mg) ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤစဲၣ်နီၤလၢအမၤလိန့ၢ်တၢ်ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် တၢ်မၤဒ်သိးအံၤ အတၢ်ကဲဘျုးလၢအဂ့ၤတကပၤ အိၣ်ဖျါဝဲဒၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ယတနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဘၣ်, လၢယသးသမူဒီတစိၤန့ၣ် ယအီတ့ၢ်လံထံတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
ကယဲၢ်တၢ်လၢပစူးကါအီၤ ကိးမုၢ်နံၤဒဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒံးယံာ်ထီၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်အဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်အအၢမ့ၢ်ဂ့ၤ ကဲထီၣ်အသးသ့ဝဲလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးအံၤ, တမ့ၢ်အိၣ်ဟဲဝဲဒၣ် ထဲလၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီဘၣ်, လၢပတၢ်ဟူးဂဲၤဖံးတၢ်မၤတၢ်တဖၣ် (တၢ်တူၢ်တံၤတူၢ်တမှံၤ),…
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဃ့ထုကဖၣ်တၢ်တဖၣ်
တုၤလၢ ယတံၤသကိး လူ (Lou) တဲဘၣ်ယၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိ, ဖဲအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်မၤအသးလၢ အလိၣ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါအါန့ၢ်အန့ၣ်အကတီၢ်, ကိးပသူထီၣ် ကစၢ်ခရံာ် လၢအသူၣ်ကံၢ်သးလဲပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, ယကသံကွၢ်ယဲတၢ်သံကွၢ်လၢ "ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးဧၢ, နဃ့ထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ်ဒ်လဲၣ်" တထံၣ်အံၤအဂီၢ်, ယတဆိကမိၣ်ဝဲဒၣ်နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကတိၤ လၢပဂ့ၤပာ်သူၣ်ပာ်သး ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ထုကဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ဟ့ၣ်အါထီၣ် ယတၢ်နၢ်ပၢၢ် တၢ်ထုကဖၣ်, ဒီးယတၢ်ထုကဖၣ်အလုၢ်အလၢ်တဖၣ်လၢတၢ်ထံၣ်အသီန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလံာ်လူၤကၣ် ၂၂ အပူၤန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဘါထုကဖၣ်န့ၢ် တၢ်လၢ စီၤရှံမိၣ် ပ့းတရူး အဂီၢ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် “စီၤရှံမိၣ်ဧၢ, စီၤရှံမိၣ်ဧၢ, ကွၢ်ကွၢ်, မုၣ်ကီၤလံၢ် ဃ့ဂုၤသု ဒ်ဘုအသိးန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ယဲဒၣ်အံၤ, ဒ်သိးနတၢ်နာ် သုတဟးဂီၤကွံာ်တဂ့ၤဒီး, ယဘါထုကဖၣ်န့ၢ်လံ လၢနဂီၢ်လံ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထုကဖၣ်တထံၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ခူသူၣ်တအိၣ်ဝဲဒၣ်နီၤတမံၤဘၣ်. အဆၢဖိ ၃၁-၃၂ ပာ်ဖျါဝဲဒၣ် ဖဲ စီၤပ့းတရူး ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်အီၤအကတီၢ်, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ခရံာ်အဘျုးအဖှိၣ်အဃိ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်…
တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်မူအခီပညီ
ပထွံၣ်အသီဖိတဒုန့ၣ်, ပကိးအီၤလၢ ဝ့စတၢၣ် (Winston), ဒီးတၢ်လၢမၤဝဲန့ၣ် အ့ၣ်တၢ်, မံဝဲ, အီၣ်ဝဲဒၣ် (မၤဝဲစ့ၢ်ကီး တၢ်အဂၤတမံၤ, ခံမံၤ) န့ၣ်လီၤ. ဝ့စတၢၣ် ခူၣ်ဝဲတၢ်ပူၤန့ၣ်, တခူၣ်ဝဲ ဒ်ထွံၣ်တဖၣ်ခူၣ်ညီနုာ်တၢ်အသိးဘၣ်, မ့မ့ၢ်ခူၣ်ဝဲ ဟီၣ်လာ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဂာ်ဒ်ပှၤဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးလၢ ဃိာ်အပူၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်ဖိန့ၣ် ခူၣ်ဝဲဒၣ် လၢတၢ်သးဆၢ မၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်, လၢတၢ်သူၣ်ပိာ်သးဝး, ဒီးလၢတၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဆိကမိၣ်ကွၢ်ယဲလၢ ထွံၣ်တဒုအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ ခူၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤလဲၣ်န့ၣ်ဒီး, လၢယသးပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤ အိၣ်ဟဲဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ယဲ, ယမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤခူၣ်တၢ်ဖိတဂၤ, လၢအဆၢမိၣ်န့ၢ် “ခူၣ်,” တၢ်လၢယမုၢ်လၢ် ယဲလၢ အကမၤသူၣ်ခုသးခုယၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤတဖၣ်အံၤ, တမ့ၢ်တၢ်လၢအတဂ့ၤထီဘိဒၣ်လဲာ်, ဖဲယသူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤဒိၣ်မးလၢ တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်သးမံသးမုာ်တမံၤမံၤ, မ့တမ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအပူၤန့ၣ်, ယကဲထီၣ်လံပှၤခူၣ်တၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်မူအခီပညီ, မ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢကစၢ်ယွၤန့ၣ်ဒီး, ယကဘၣ်အၢဘၣ်သီ, ဒီးယသးဆၢမိၣ်န့ၢ်တၢ်တဖၣ် ကအါထီၣ်ဝဲဒၣ်တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တလူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်မူအခီပညီလၢယွၤအဃိ, ခီဖျိလၢဝံယံးရမံယၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤ…
ဃ့ၢ်တၢ်ဃ့ၢ်သတြီၤဃုာ်ဒီးခရံာ်
ပှၤနွံနံၣ်ဖိ တီ(မ) (Tom) တဂၤ, ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲဒၣ် တၢ်မၤနၢၤခိၣ်ဖးကပြုၢ်ကပြီၤ လၢစိၤပိာ်ခိၣ်အလိၤတဖၣ် တၢ်လၢအပၢ်ဒိးန့ၢ်ဝဲလၢ ကၠိအတၢ်ဃ့ပြၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢအသးပူၤန့ၣ် စံးဝဲဒၣ်, ယအဲၣ်ဒိးပာ်ခိၣ်ဖးတခါလၢ ယလီၢ်မံဒၢးအပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, သံကွၢ်ဝဲဒၣ်အပၢ်, “ပါပၢ်ဧၢ, လၢနခိၣ်ဖးတဖၣ်အကျါ မ့ၢ်ယဟံးန့ၢ် တခါကသ့ဧါ” န့ၣ်ဒီး, လၢတၢ်လီၤကမၢကမၣ်အပူၤန့ၣ် အပၢ်စံးဆၢဝဲဒၣ် “တသ့ဘၣ်. ဖိခွါဧၢ, ခိၣ်ဖးတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ယတၢ်လီၤ. ယဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤန့ၢ်အီၤ, ဒီးနၤစ့ၢ်ကီးနမၤန့ၢ်နကစၢ်ဒၣ်နဲသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.” ဖဲန့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ရဲၣ်ကျဲၤထီၣ်လၢ တီ(မ) မ့ၢ်ဃ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကဝီၤဒ့တဝီ လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်အပူၤန့ၣ် (အပၢ်သ့ၣ်ညါလၢအဖိခွါဃ့ၢ်ဝဲကန့ၢ်), အပၢ်ကဟ့ၣ်အီၤအခိၣ်ဖးတဖၣ်အကျါတခါန့ၣ်လီၤ. ဒ်အပၢ်သိၣ်လိနဲၣ်ဆှၢအီၤအသိး တီ(မ) မၤလိန့ၢ်တၢ်, ဒီးတနွံပူၤကွံာ်အလီၢ်ခံန့ၣ်, အပၢ်ကိးပသူဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ ဖဲတီ(မ) ဃ့ၢ်တၢ်ဃ့ၢ် ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိလၢ တီ(မ) မၤန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်, လၢတၢ်သိၣ်လိဃံးလီၤက့ၤသး, ဒီးလၢတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ်အပူၤန့ၣ်, ဒိးန့ၢ်ဝဲဒၣ် ခိၣ်ဖးတခါလၢ အပၢ်မၤလၤကပီၤအီၤန့ၣ်လီၤ.
လံာ်ကတိၤဒိ ၁:၈ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဖိသၣ်တဖၣ်လၢ “ကနၣ်နပၢ်အသိၣ်တၢ် တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. တီ(မ) အပၢ်စ့ၢ်ကီး…
မၤယွၤအတၢ်ကိးအကတီၢ်ဒဲး
မး (Mark) သိၣ်လိနဲၣ်ယုၤ ကၤလဲး (Caleb) လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အါနံၣ်အါလါဝံၤန့ၣ်ဒီး, သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်တဂၤ ဟ့ၣ်မူဟ့ၣ်ဒါ ပှၤအဂၤတဂၤ ဒ်သိးကဟ့ၣ်ကူၣ်သိၣ်လိနဲၣ်ယုၤဝဲဒၣ် ကၤလဲးန့ၣ်လီၤ. ခိၣ်နၢ်တဂၤအံၤ စံးဝဲဒၣ် “လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် ကၤလဲး ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်သိၣ်လိနဲၣ်ယုၤတၢ်တဂၤလံ” န့ၣ်လီၤ.
လၢနံၣ်တဖၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်အဆိကမိၣ် ယမၤတၢ်မနုၤတမံၤလဲၣ်န့ၣ် မး အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဟ့ၣ်ဆၢက့ၤအီၤတမံၤမံၤ, (မ့) တၢ်ကပာ်
ပနီၣ်မၤလၤကပီၤအီၤအဂီၢ် မး တမုၢ်လၢ်ကွၢ်စိဝဲဘၣ်ဆၣ်, အသးဘၣ်ဒိဆါဝဲဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, တဘျုးနံၣ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤ, ဖဲလၢအလိၣ်ဘၣ် နီၢ်သးအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အကတီၢ်, မး ဟဲနုာ်လီၤဆူ အတၢ်အိၣ်မူအပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၤလဲး ဒုးသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် မး န့ၣ်လီၤ. တုၤ မး နၢ်ဟူဝဲ တၢ်ကတိၤ န့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါတဖၣ်အံၤန့ၣ်ဒီး, မး သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆီတဖၣ်ဆူ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး
တဖၣ်တဂၤစူာ်စူာ်, ဒ်သိးကမၤယွၤအတၢ်မၤ, ခီဖျိလၢကျဲလီၤဆီတဖၣ်အပူၤ- တထိၣ်…